Автоунаадагы «прямоток»

Автор: joldo.kg    Котормочу: Болот А    icon 574

---

«Прямоток деген эмне?» суроосуна кеңири маалымат берүүдөн башта белгилеп алсак, прямоток деп, түз агындуу (спорттук) үнжойгучту жана ошондой эле түз агындуу түтүтктөрдүн колдонулушун камтыган түтүн чыгаруучу тутумду айтышат. Бул эки түшүнүктүн ортосунда абдан чоң айырма бар жана биз аны түшүндүрүп берүүгө аракет кылабыз.

Түз агындуу (тикетүтүктүү) үнжойгуч

Автоунаа кыймылдаткычынын иштөөсүнүн добушун басаңдатуусуна жооп берген түтүн чыгаруучу тутумдун негизги түзмөгү болуп үнжойгуч эсептелинет. Машинеге эмне үчүн прямоток (тикетүтүк) керек экендигин билүү үчүн стандарттагы үнжойгучту карап чыгалы. Стандарттык үнжойгучта үн толкуну ар түрдүү көлөмдөгү катар түтүктөрдөн өтүп жатып сындырылат жана өчүрүлөт. Бул күрүлдөгөн үндүн даражасын ылайыктуу деңгээлге түшүрүүгө мүмкүндүк берет.

Иштелип бүткөн газдардын агыны да, ошол эле түтүктөр тутуму аркылуу өтөт. Ошол эле убакта табигый каршылык пайда болуп, иштелип бүткөн газдардын тескери басымын (терс агын) жаратат. Терс агын (противоток), түтүн чыгаруучу тутумдун бүтүндөй баарына таасир этип, негизги агынгдын жүрүшүнө жолтоо болот жана ошондой эле кыймылдаткычтын иштөөсүн бир аз оорлоштурат. Тагыраак айтканда, терс агын, иштелип бүткөн газдардын күйүүчү көңдөйдөн эркин чыгып кетүүсүнө тоскоолдук жаратат. Ал агын мотордун иштөөсүндө сезилип, анын кубаттуулгун бир аз төмөндөшүнө алып келет (пайдалуу күчтүн бөлүгү терс агынды басып өтүүгө иштелип кетет).

Эми болсо автоунаадагы тикетүтүк (прямоток) жана түз агындуу үнжойгучтун кантип иштөөсү жөнүндө. Түз агындуу же спорт үнжойгучунда, үн толкуну ар катар түтүктөргө урунуп сынуусунан эмес, үндү сиңирип алуучу материалдын эсебинен өчүрүлөт. Ошол эле учурда иштелип бүткөн газдардын жүрүшүнө эч нерсе жолтоо болбойт, себеби тикетүтүк идишинин ичинде бир эле үзгүлтүксүз түтүк орнотулган. Ал түтүтк тешикчелери менен болуп, аны тегерете тыбышты сиңирип алуучу материал каптап турат.

Түз агындуу үнжойгучтун мындай түзүлүшү терс агынды жаратпайт жана анын натыйжасында түтүн чыгаруучу тутумдун иштөөсүнүн мыктыланышына ээ болобуз.

Тикетүтүк орнотулса эмне болот:

• күйүүчү көңдөйдүн үйлөп тазалануусу жакшырат;
• автоунаанын пайдалуу кубаттуулугу көбөйөт;
• төмөнкү жыштыктагы үндөрдүн үстөмдүүлүгүнөн мотордун иштөөсүнүн добушу жогорулайт (спорт унаасынын дабышы);
• Машиненин жүрүү сапаты жакшырат (негизинен күйлөнүү жөнүндө айтылып жатат);
• Күйүүчү майдын сарпталышы бир аз көбөйөт.

Күйүүчү майдын сарпталышынын көбөйүүсү жөнүндө. Тартибинче автоунаадагы тикетүтүк, иштелип бүткөн газдарды жакшыраак тартып чыгарат жана бул цилиндрге келип түшүүчү күйүүчү кошундунун көлөмүн көбөйтөт.

Түз агындуу түтүн чыгаруучу тутум

Автоунаадагы тикетүтүк чыныгы натыйжалуу иштеши үчүн, түтүн чыгаруучу тутумдун бардык компоненттери түз агындуу болуп жетилтүүсү керек. Жөн гана тикетүтүктүү үнжойгучту орнотуу бир аз эле натыйжа берет. 

Анда эмесе төмөндө, толук кандуу түз агындуу түтүн чыгаруучу тутумдун конфигурациясы:

• түз агындуу коллектор (чогулткуч) – дат баспас каңылтырдан жасалат, салмагы жеңил келет жана иштелип бүткөн газдардын агымына каршылык жаралуусуна жол бербөөчү атайын тынчтандыруучу тилкелерди пайда кылат. Түз агындуу коллектордун бардык түтүктөрү «багалектери» бирдей узундукта болсо жакшы болот;
• катализатор – кадимки катализаторду жогорку өткөрүмдүүлүккө ээ болгон спорттук катализаторго алмаштыруу (кээ бир өлкөлөрдө милдеттүү), же катализаторду стронгерге (жалын өчүргүчкө) алмаштыруу;
• резонатор – аны толгу менен алып салуу, же спорттук резонаторго алмаштыруу;
• үнжойгуч – түз агындуу үнжойгучту орнотуу. Түз агындуу үнжойгуч идишинин узундугу жана көлөмү, резонатордун бар же жоктугуна карап көз каранды болот.

Акыркы пункттун мааниси, түз агындуу түтүн чыгаруучу тутумунда резонатордун бар болуусу, кичирээк көлөмдөгү тикетүтүтүктүү үнжойгучту орнотууга мүмкүндүк берет, же тетирисинче.

Корутунду

Мына эми «Прямоток (тикетүтүк) деген эмне?» суроосуна жооп берсе болот. Жөнөкөй учурда бул заводдон коюлган резонатор жана үнжойгуч ордуна түз агындуу үнжойгучту (же түз агындуу резонатор+үнжойгуч түйүнүн) орнотуу. Ал эми түтүн чыгруучу тутумду мыктылаштыруу жана толук кандуу күүгө келтирүү үчүн, анын бардык компоненттерин спорттук түзүүчүлөргө алмаштырганда гана жетсе болот.

Бул мыйзамга дал келеби?

КР Бузуулар жөнүндө кодеси 123-1 беренеси, 3-бөлүк: кыймылдаткычтын иштетилген газдарын чыгаруучу системасынын үнүнүн (күрүлдөшүнүн) деңгээлин күчөтүү үчүн кайра жабдуу, ага тете жабдууларды орнотуу.

Түтүн чыгаруучу тутуму өзгөртүлгөн автоунаа ээси, күрүлдөгөн үндүн даража ченемин ашырып жибергендиги үчүн 5500 сом айыппул менен жазаланат.